Phong trào “Bình dân học vụ số”, lần đầu tiên được đồng chí Tổng Bí thư Tô Lâm đề cập tại buổi gặp mặt nhân Ngày Nhà giáo Việt Nam (18/11/2024) là chủ trương đúng đắn, sáng tạo, mang tầm chiến lược nhằm phổ cập tri thức và kỹ năng số cho toàn dân. Phát huy những giá trị từ phong trào “Bình dân học vụ” năm 1945 - chiến dịch xóa mù chữ lịch sử với 95% dân số mù chữ lúc bấy giờ - phong trào “Bình dân học vụ số” hướng tới việc xóa mù số, bảo đảm mọi người dân, bất kể độ tuổi hay hoàn cảnh đều có thể tiếp cận và làm chủ công nghệ số, từ đó tham gia sâu hơn vào nền kinh tế số, xã hội số. Đây là nền tảng để thu hẹp khoảng cách số, nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia và đảm bảo “không ai bị bỏ lại phía sau” trong kỷ nguyên số hóa.

Phong trào “Bình dân học vụ số” vừa có ý nghĩa giáo dục, vừa là động lực thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội. Với phương châm “Kiến thức là nền tảng, công nghệ là công cụ để tiến xa”, phong trào đã chú trọng phổ cập kỹ năng số, giúp người dân sử dụng các nền tảng số trong công việc, học tập và đời sống; quan tâm nâng cao nhận thức, khuyến khích từng cá nhân tự học, chủ động tham gia vào không gian số, thực hiện học tập suốt đời; tạo điều kiện để người dân tham gia sâu hơn và nền kinh tế số và chính quyền số… từ đó góp phần thúc đẩy sự phát triển chung của đất nước. Với sự tham gia tích cực của các tổ chức giáo dục, doanh nghiệp và người dân, phong trào sẽ góp phần đưa Việt Nam trở thành một quốc gia số tiên tiến, vững bước trong kỷ nguyên số hóa.

Tại Hà Tĩnh, thời gian qua, thực hiện chủ trương của Trung ương, của Tỉnh ủy và các văn bản chỉ đạo, hướng dẫn của Ủy ban nhân dân tỉnh, Phong trào “Bình dân học vụ số” gắn với “học tập số” được triển khai sâu rộng trong các cơ quan, đơn vị, địa phương và cán bộ, đảng viên, các tầng lớp Nhân dân. Theo đó, hệ thống chính trị cơ sở, các tổ chuyển đổi số cộng đồng được thành lập, tích cực tuyên truyền và hỗ trợ, hướng dẫn người dân thực hiện, bước đầu đạt những kết quả quan trọng. Tính đến hết tháng 6/2025, toàn tỉnh đã triển khai 120 lớp đào tạo kỹ năng số cho công nhân, người lao động tại các doanh nghiệp và hợp tác xã, với hơn 10.000 người tham gia. Các lớp học cộng đồng tại 80% thôn, tổ dân phố được tổ chức định kỳ, tập trung vào kỹ năng sử dụng smartphone và các nền tảng số thiết yếu.

Tuy nhiên, thực tế cho thấy, bên cạnh những kết quả bước đầu đạt được, việc triển khai Phong trào “Bình dân học vụ số” của cả nước nói chung và Hà Tĩnh nói riêng vẫn còn gặp nhiều khó khăn: Nhận thức của một bộ phận cán bộ, đảng viên và người dân về chuyển đổi số chưa đầy đủ, kỹ năng cơ bản về công nghệ thông tin còn hạn chế; Hạ tầng công nghệ chưa đồng bộ, nhân lực chuyển đổi số còn thiếu; Việc phát triển xã hội số, công dân số còn khó khăn, khoảng cách tiếp cận và ứng dụng công nghệ thông tin giữa khu vực nông thôn và thành thị, giữa các nhóm đối tượng còn lớn; Công tác đảm bảo an toàn, an ninh mạng còn nhiều thách thức…

Để phong trào “Bình dân học vụ số” đạt hiệu quả, đòi hỏi phải có các giải pháp phù hợp với điều kiện thực tiễn của từng địa phương, cơ quan đơn vị, thời gian tới đề nghị quan tâm nhiều đến một số điểm như sau:

Trước hết , cần thể chế đầy đủ các quy định chính sách cho chủ trương “Bình dân học vụ số”. Từ hiệu quả của các sắc lệnh Chính Phủ (Sắc lệnh 17/SL thành lập Nha bình dân học vụ; Sắc lệnh 19/SL quy định mọi làng phải có lớp học bình dân; Sắc lệnh 20/SL cưỡng bức học chữ quốc ngữ không mất tiền), cần nhanh chóng ban hành các quy định cụ thể về: Tổ chức bộ máy triển khai phong trào; Phạm vi, nội dung và phương pháp phổ cập kỹ năng; quy định cho người học và người dạy.

Hai là , các cấp ủy đảng phải tập trung lãnh đạo, chỉ đạo, xác định đây là nhiệm vụ trọng tâm, xuyên suốt. Cần đẩy mạnh tuyên truyên nâng cao nhận thức về phong trào “Bình dân học vụ số” gắn với học tập số và các chủ trương, chính sách về chuyển đổi số quốc gia; tăng cường kiểm tra giám sát để việc tổ chức thực hiện đạt được kết quả thực chất.

Ba là , cần xây dựng khung chương trình phổ cập kiến thức chung về kỹ năng số phù hợp cho từng đối tượng, địa bàn.

Bốn là , phải có hình thức khảo sát phù hợp để nắm được năng lực số, nhu cầu học tập và yêu cầu phổ cập của các nhóm đối tượng trên địa bàn, địa phương. Từ đó xây dựng kế hoạch đào tạo phù hợp, đảm bảo tính thực tiễn và hiệu quả.

Năm là , đa dạng hóa hình thức đào tạo, lựa chọn hình thức truyền tải phù hợp với các đối tượng, như: đối với cán bộ, công chức, viên chức,thông qua các nên tảng số để phổ cập kiến thức mới phục vụ công việc ở từng vị trí; đối với người dân vùng sâu, vùng xa, cần mở các lớp tại thôn, xóm hoặc trung tâm học tập cộng đồng để hướng dẫn và thực hành. Tập trung mở lớp thường xuyên theo từng chủ đề, nội dung phù hợp với nhu cầu của từng nhóm đối tượng.

Sáu là , phải huy động được toàn xã hội vào cuộc, cần vận dụng phương châm của “Bình dân học vụ”: người biết nhiều, dạy cho người biết ít. Thấm nhuần quan điểm không tự ti, ai cũng có thể là thầy và ai cũng có thể là trò, tạo môi trường học tập cởi mở và hỗ trợ lẫn nhau.

Bảy là , thường xuyên hoặc định kỳ có các hình thức khảo sát hoặc đánh giá mức độ phổ cập số của các đối tượng tại các địa bàn dân cư, từ đó có giải pháp điều chỉnh để phù hợp với sự phát triển của công nghệ và nhu cầu thực tiễn.

Tám là , phát huy vai trò của Hội khuyến học trong thực hiện phong trào “Bình dân học vụ số”, xây dựng xã hội học tập số. Hội Khuyến học các cấp  tiếp tục triển khai các mô hình: Gia đình, Dòng họ, Cộng đồng, Đơn vị học tập và mô hình “Công dân học tập” theo các quyết định của Thủ tướng Chính phủ. Đây là tiền đề và cơ sở để mọi người tiếp cận với kỹ năng số. Đặc biệt, việc hướng dẫn công dân đăng ký trên phầm mềm, phấn đấu đạt các tiêu chí đánh giá danh hiệu công dân học tập và được công nhận là công dân học tập.

Tám mươi năm trước, phong trào “Bình dân học vụ” do Chủ tịch Hồ Chí Minh phát động là một biểu tượng của lòng quyết tâm, ý chí, tinh thần đoàn kết giúp người dân thoát khỏi mù chữ, tiếp cận tri thức. Ngày nay, trong kỷ nguyên số và hướng tới xã hội thông minh, tinh thần ấy đang được kế thừa và phát triển với phong trào “Bình dân học vụ số”. Tổng Bí thư Tô Lâm từng nhận định: “Đây không chỉ là một sáng kiến giáo dục, phong trào “Bình dân học vụ số” còn là cầu nối giữa quá khứ và tương lai. Bằng việc phát huy bài học lịch sử, phấn đấu xây dựng một xã hội không chỉ giàu tri thức mà còn giàu sức mạnh công nghệ, sẵn sàng hội nhập, phát triển”.

Với truyền thống hiếu học và tinh thần ham học hỏi của người dân Hà Tĩnh, phong trào “Bình dân học vụ số” hứa hẹn sẽ mang lại nhiều kết quả quan trọng, góp phần thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội, nâng cao đời sống Nhân dân, đưa Hà Tĩnh cùng cả nước  vững bước trong “kỷ nguyên vươn mình của dân tộc”./.